‘ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୁରାଣ’ରୁ କିଞ୍ଚିତ୍

“ଗୁରୁବାରେ ଯେଉଁ ନାରୀ ପିନ୍ଧେ ଶୁକ୍ଳ ଲୁଗା,

ଐଶ୍ୱର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପଦ ପାଏ ହୁଅଇ ସୁଭାଗା ।

ଗୁରୁବାରେ ଯେଉଁ ନାରୀ ପିଲାଙ୍କୁ ମାରଇ,

କିବା ପାକ ହାଣ୍ଡି ଧୋଇ କଳା ନ ଛାଡ଼ଇ ।

ସନ୍ଧ୍ୟା ଗଡ଼ିଗଲେ ଯେ ଦିଅଇ ସନ୍ଧ୍ୟାବତୀ,

ଧନପୁତ୍ର ହାନି ହୁଏ ସଦା ବହୁ କ୍ଷତି ।

ଗୁରୁବାରେ ଯେଉଁ ନାରୀ ପୋଡ଼ା ଦ୍ରବ୍ୟ ଖାଏ,

ଶୋଇବା ଶଯ୍ୟାକୁ ବଙ୍କା କରିଣ ବିଛାଏ ।

ଶାଶୁ, ଶ୍ୱଶୁରଙ୍କୁ ନ ମାନଇ ଯେ ରମଣୀ,

ଉଲଗ୍ନ ହୋଇ ଶୟନ କରଇ ଯେ ପ୍ରାଣୀ ।”

ଉତ୍କଳୀୟ ପରମ୍ପରାରେ ପବିତ୍ର ମାସ ମାର୍ଗଶୀରର ଗୁରୁବାର ଦିନ ଧନ ଓ ଅନ୍ନଦାତ୍ରୀ ମାଆ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କର ପୂଜା ସହିତ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୁରାଣ ପାଠ କରିବାର ବିଧି ରହିଛି । କେବଳ ଯେ ଧନସମ୍ପଦ ଓ ସୁଖସମୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ମାଆଙ୍କର ପୂଜା ଅତ୍ୟନ୍ତ ନିଷ୍ଠା ସହକାରେ କରାଯାଏ, ତାହା ନୁହେଁ; ଏଥିରୁ ପ୍ରତିପାଦିତ ହୁଏ - ନାରୀ ଶକ୍ତି କିଛି କମ୍ ନୁହେଁ, ସେ ଚାହିଁଲେ ପୁରୁଷକୁ ପରାସ୍ତ କରିପାରେ । ନାରୀ କେବଳ ମମତାମୟୀ ନୁହେଁ, ଶକ୍ତିସ୍ୱରୂପିଣୀ ମଧ୍ୟ । ଏହି ପୂଜାବିଧିରୁ ଅନେକ ନୀତିଶିକ୍ଷା ମଧ୍ୟ ମିଳେ । ଯେପରି କି ନାରୀମାନଙ୍କର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ, ଆଚାର, ବିଚାର ସମ୍ପର୍କରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୁରାଣରେ ଉପରୋକ୍ତ ପ୍ରକାରେ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।

ଏଥିରେ କବି ବଳରାମ ଦାସ ଜାତି-ଅଜାତି, ଛୁଆଁ-ଅଛୁଆଁ ଭେଦଭାବ ବିରୋଧରେ ମଧ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ବଡ଼ ଦେଉଳରେ ଛୁଆଁ-ଅଛୁଆଁ ରହିବ ନାହିଁ ବୋଲି ମାତା ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ସ୍ୱୟଂ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କଠାରୁ ଏହି ସତ୍ୟ କରାଇ ନେଇଛନ୍ତି ।

“ଚଣ୍ଡାଳୁ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଯାଏ ଖୁଆଖୋଇ ହେବେ,

ସମସ୍ତେ ଖାଇଣ ହସ୍ତ ଜଳେ ନ ଧୋଇବେ ।

ହାଡ଼ିର ହସ୍ତୁ ବ୍ରାହ୍ମଣେ ଛଡ଼ାଇ ଖାଇବେ,

ବ୍ରାହ୍ମଣେ ଖାଇଣ ହସ୍ତ ମୁଣ୍ଡରେ ପୋଛିବେ ।”

The Lakshmi  Purana teaches all to pay extreme regard to Goddess Lakshmi and the person who disregards Her is sure to fall on evil days. This means that wealth should be well-protected and properly used and misutilization of wealth is sure to make a person suffer.

ମାଣବସା ଗୁରୁବାର

“ନମସ୍ତେ କମଳା ମା’ଗୋ ଅତି ଦୟାବତୀ ।

ସ୍ଥାବର ଜଙ୍ଗମ କୀଟ ଆଦି ପାଳୁ ନିତି ।।

ତୋର ଦୟାବଳେ ମା’ଗୋ ଦରିଦ୍ର ଜନର ।

ହୁଅଇ ଅଚଳବିତ୍ତ ଜିଣଇ କୁବେର ।।”

କବି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ରଚିତ ‘ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୁରାଣ’ ଓଡ଼ିଶାର ଘରେ ଘରେ ପରିଚିତ । ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କର ବରପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ଶ୍ରୀୟା ଚଣ୍ଡାଳୁଣୀର କୁଡ଼ିଆ ଅଜସ୍ର ଧନସମ୍ପଦରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଚନ୍ଦନ ଉଆସରେ ପରିଣତ ହେବା ସହ ପୁତ୍ରହୀନା ଶ୍ରୀୟା ପଞ୍ଚପୁତ୍ରର ଜନନୀ ହେବା ଏବଂ ଲକ୍ଷ୍ମୀଛଡ଼ା କଳଙ୍କ ବୋହି ଜଗନ୍ନାଥ ଓ ବଳଭଦ୍ର ଦୁଇଭାଇ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରୁ ବିତାଡ଼ିତ ହୋଇ ଅନେକ କଷ୍ଟ ଭୋଗିବା କଥା ସମସ୍ତେ ଜାଣନ୍ତି । ବର୍ଷର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୁରୁବାର ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କର ବାର ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଚାରି ପବିତ୍ର ମାସ ମଧ୍ୟରୁ ମାର୍ଗଶୀର ମାସର ଗୁରୁବାର ଗୁଡ଼ିକର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ମାହାତ୍ମ୍ୟ ରହିଛି । ଏହି ଦିନଗୁଡ଼ିକରେ ଧନିଗରିବ, ଉଚ୍ଚନୀଚ ସମସ୍ତେ ଧାନମାଣ ବସାଇ ଅନ୍ନଦାତ୍ରୀ, ଧନସମ୍ପଦର ଦେବୀ ମା’ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କର ପୂଜା କରନ୍ତି ଓ ଲକ୍ଷ୍ନୀ ପୁରାଣ ପାଠ କରନ୍ତି ।

ପ୍ରତ୍ୟେକ ଓଡ଼ିଆଣୀ ଏହାକୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଭକ୍ତି ଓ ନିଷ୍ଠାର ସହିତ ପାଳନ କରନ୍ତି । ପୂଜାର ପୂର୍ବଦିନ ଘରଦ୍ୱାର ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନ କରାହୁଏ, ଗୋବରରେ ଲିପା ହୁଏ, ଅରୁଆ ଚାଉଳ ବାଟି ଲକ୍ଷ୍ମୀପାଦ, ପଦ୍ମଫୁଲ, ଧାନକେଣ୍ଡା, ହାତୀ ଇତ୍ୟାଦିର ଝୋଟି ଦିଆ ହୁଏ । ଗୁରୁବାର ଦିନ ନାରୀମାନେ ଶୁଦ୍ଧପୂତା ସହକାରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ପ୍ରତିମା ରୂପେ ଧାନମପା ମାଣରେ ଶୁକ୍ଳଧାନ ରଖି ଫଳମୂଳ, ଅରୁଆ ଚାଉଳ, ଦୂବପତ୍ର, ଧୂପଦୀପ ନୈବେଦ୍ୟ ଦେଇ ମା’ ଙ୍କର ପୂଜା ଆରାଧନା କରନ୍ତି । ଶଙ୍ଖ, ହୁଳହୁଳି, ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୁରାଣ ପାଠ ସହିତ ଖିରି, ଖେଚୁଡ଼ି, ପିଠାପଣାର ଭୋଗରେ ଘର ପବିତ୍ର ଓ ଆନନ୍ଦମୟ ହୋଇଉଠେ ।

ଅନ୍ୟ ପର୍ବପର୍ବାଣି ପରି ମାଣବସା ଗୁରୁବାରରେ ମଧ୍ୟ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ସାମାଜିକ ବିଜ୍ଞାନର ତଥ୍ୟ ରହିଛି । ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନ ରହିବା, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜିନିଷ ଯଥାସ୍ଥାନରେ ରଖି ଘର ସଜାଡ଼ିବା, ପ୍ରଭାତରୁ ଶଯ୍ୟାତ୍ୟାଗ କରିବା, କର୍ମ ଚଞ୍ଚଳ ହେବା, ଗୃହରେ ଶାନ୍ତିଶୃଙ୍ଖଳା ଓ ସ୍ନେହଶ୍ରଦ୍ଧା ବଜାୟ ରଖିବା, ଉଚ୍ଚନୀଚ ଭେଦଭାବ ନ ରଖିବା ଇତ୍ୟାଦି ନୀତିଶିକ୍ଷା ଏଥିରୁ ମିଳେ । ଘରଦ୍ୱାର ଗୋବରରେ ଲେପିବା ଫଳରେ ଗୃହର ପବିତ୍ରତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇବା ସହିତ ବହୁ ଅନିଷ୍ଟକାରୀ ଜୀବାଣୁ ନଷ୍ଟ ହୁଅନ୍ତି ।

ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନତାର ଅନ୍ୟ ନାମ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ । ଏହି ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଓ ନିର୍ମଳତା ହିଁ ଲକ୍ଷ୍ମୀ । ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୁରାଣଟି ଏକାଧାରରେ ପତିବ୍ରତା, ଅତିଥି ସେବା, କୂଳାଚାର, ଲୋକାଚାର, ଜାତିଭେଦ, ସଂସାରନୀତି, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟନୀତିର ଏକ ଅପୂର୍ବ ସମାହାର । 

Manabasa Gurubara: Goddess Lakshmi is worshipped by women and girls in Odisha on every Thursday of the month of Margasira (November – December) and this is known as Manabasa Gurubara. Margasira is the ninth month in Odia calendar. Mahalakshmi, or Laxmi, is the Hindu goddess of wealth and prosperity and is believed to visit homes in Margasira month.

On the morning of Manabasa Gurubar, Odia women wake up early in the morning and clean the house to welcome Goddess Lakshmi. There is a popular belief that Goddess Lakshmi only visits clean houses. So all the dirt is removed and the houses are kept spick and span.

The entrance to the home is decorated with Alpana. Special pujas are offered to Lakshmi and Odia scripture Mahalakshmi Purana is read on all Thursdays. The doorsteps of every room are decorated with chita which is the artistic Odishan alpana.

A bamboo pot (called “Mana” in Odia) is filled with freshly paddy. On this festival there is a custom to read the “Mahalaxmi Puran” which is written by Poet Balaram Das while performing the Manabasa Gurubar Puja.

ପ୍ରଥମାଷ୍ଟମୀ

ଫୁଲ ଗଛରେ ପ୍ରଥମ ଫୁଲ ଫୁଟିଲେ, ଫଳ ଗଛରେ ପ୍ରଥମ ଫଳ ଫଳିଲେ, ଗାଈ ପ୍ରଥମ ବାଛୁରୀ ଜନ୍ମ କଲେ ବହୁତ ଖୁସି ଲାଗେ । ଗଛର ପ୍ରଥମ ଫୁଲ ବା ଫଳ ଠାକୁରଙ୍କୁ ଅର୍ପଣ କରାହୁଏ । ନାରୀଟିଏ ଯେତେବେଳେ ମାଆ ହୁଏ, ଦଶମାସ ଦଶଦିନ ଗର୍ଭରେ ଧରି ବହୁ କଷ୍ଟ ସହି ପ୍ରଥମ ସନ୍ତାନକୁ ଜନ୍ମ ଦିଏ, ସେତେବେଳେ ତା’ର ନାରୀ ଜୀବନ ପୂର୍ଣ୍ଣତା ଲାଭ କରେ; ପ୍ରଥମ ସନ୍ତାନ ପାଇଁ ଘରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ମନରେ ଆନନ୍ଦ ଖେଳିଯାଏ । ପ୍ରଥମ ବା ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ସନ୍ତାନ ହିଁ ଘରର ଦୀପଶିଖା; ପିତାମାତାଙ୍କ ପରେ ସେ ଘର ସମ୍ଭାଳେ, ପରିବାରର ଭଲମନ୍ଦ ସେ ବୁଝେ । ତେଣୁ ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ସନ୍ତାନକୁ ସମ୍ମାନ ଜଣାଇ ତା’ର ସୁଖ ସମୃଦ୍ଧି ଓ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଭବିଷ୍ୟତ କାମନା କରି ମାର୍ଗଶୀର ମାସ କୃଷ୍ଣ ଅଷ୍ଚମୀ ଦିନ ପାଳିତ ହୁଏ ‘ପ୍ରଥମାଷ୍ଟମୀ ପର୍ବ’ ।

ପୂର୍ବେ ମାର୍ଗଶୀର ମାସକୁ ବର୍ଷର ପ୍ରଥମ ମାସ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଉଥିଲା । ତେଣୁ ଏହି ମାସର ଅଷ୍ଟମୀକୁ ‘ପ୍ରଥମାଷ୍ଟମୀ’ କୁହାଯାଉଥିଲା । ଯେପରି ଜନ୍ମାଷ୍ଟମୀ, ରାଧାଷ୍ଟମୀ, ଅଶୋକାଷ୍ଟମୀ ବିଭିନ୍ନ ଦେବଦେବୀଙ୍କ ଜନ୍ମ ଦିବସ, ପ୍ରଥମାଷ୍ଟମୀ ସେପରି ନୁହେଁ; ଏହି ଦିନ ପିତାମାତାଙ୍କ ପ୍ରଥମ ସନ୍ତାନ ‘ପଢୁଆଁ’ ହୁଅନ୍ତି ।

ଏହି ପର୍ବ ଦିନ ବଡ଼ପୁଅ ବା ବଡ଼ଝିଅଙ୍କୁ ନୂଆ ବସ୍ତ୍ର ପିନ୍ଧିବାକୁ ଦିଆଯାଏ ଓ ତାଙ୍କୁ ପିଢାରେ ବସାଯାଏ । ତାଙ୍କ ଆଗରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ କଳସ ସ୍ଥାପନ କରି ତା’ ଉପରେ ଆମ୍ବ ଡ଼ାଳ, ପଇଡ଼ ରଖାଯାଏ ଏବଂ ଗୃହର ଇଷ୍ଟ ଦେବତା ଓ ଷଷ୍ଠୀଦେବୀଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଏ, ଯିଏ କି ସନ୍ତାନସନ୍ତତିଙ୍କର ରକ୍ଷା କରନ୍ତି । ତା’ପରେ ମାଆ କିମ୍ବା ପରିବାରର ଅନ୍ୟ କେହି ମାତୃସ୍ଥାନୀୟା ପଢୁଆଁ ପୁଅ/ଝିଅଙ୍କୁ ସିନ୍ଦୁର, ଚନ୍ଦନ ଲଗାଇ ନିରୋଗ ଓ ଦୀର୍ଘ ଜୀବନ କାମନା କରି ଦୂବ, ଅରୁଆ ଚାଉଳ, ଦୀପରେ ତାଙ୍କର ବନ୍ଦାପନା କରନ୍ତି । ବନ୍ଦାପନା ପରେ ଏହି ପର୍ବ ଅବସରରେ ତିଆରି କରାହୋଇଥିବା ଓଡ଼ିଆଙ୍କର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟଞ୍ଜନ ଏଣ୍ଡୁରି ପିଠା, ଚକୁଳି ପିଠା, ହଳଦୀ ପତ୍ର ପିଠା, ଖିରି ତାଙ୍କୁ ଖାଇବାକୁ ଦିଅନ୍ତି ଓ ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତେ ମଧ୍ୟ ଖାଆନ୍ତି ।

ପ୍ରଥମାଷ୍ଟମୀ ଦିନ ମାମୁଁ, ମାଇଁମାନେ ମଧ୍ୟ ବଡ଼ ଭଣଜା, ଭଣିଜୀଙ୍କୁ ନୂଆ ବସ୍ତ୍ର ପିନ୍ଧାଇ ଖିରିପିଠା ଖୁଆଇ ପଢୁଆଁ କରିଥାଆନ୍ତି । ଭୁବନେଶ୍ୱରର ମହାପ୍ରଭୁ ଲିଙ୍ଗରାଜ ମଧ୍ୟ ଏହି ଦିନ ପଢୁଆଁ ହୋଇଥାଆନ୍ତି ।

ପ୍ରଥମାଷ୍ଟମୀ ଓଡ଼ିଶାର ନିଜସ୍ୱ ପର୍ବ, ଏକ ପାରିବାରିକ ପର୍ବ । ଏହି ପର୍ବ ପରିବାର ମଧ୍ୟରେ ଦାୟିତ୍ୱ ଓ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ ହେବା, ସ୍ନେହ, ଶ୍ରଦ୍ଧାଶୀଳ ହେବା, ସାମାଜିକ ଜୀବନକୁ ମାର୍ଜିତ କରିବାର ଶିକ୍ଷା ଦିଏ ।

Prathamastami is celebrated on the eighth day in the month of Margasira (November-December) and is one of the most popular festivals of Orissa. This is widely observed throughout the State. On this occasion the eldest child of the family is honoured. The social significance of this festival is that the first-borns are brighter and it is ultimately they who take up the burden of the family after the death of the parents. For such obvious reasons the eldest child is honoured to occupy the respectable place in the family and it is he who maintains the heredity. A special variety of cake (Pitha) is prepared on this occasion called ‘Enduri’.

ପରମ୍ପରା ଏବଂ ପର୍ବପର୍ବାଣୀ ପାଳନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ

ଆମର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପରମ୍ପରା ଏବଂ ପର୍ବପର୍ବାଣୀ ପାଳନର ଅନ୍ତରାଳରେ କିଛି ନା କିଛି ମହତ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନିହିତ ଅଛି । ଆମେ ସେହି ମହତ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସବୁକୁ ବୁଝିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା ନ କରି ପର୍ବଦିନ ଗୁଡିକୁ କେବଳ ଉତ୍ସବର ଦିନ ଭାବି ଉପଭୋଗ କରିଚାଲିଛୁ । ତେଣୁ ପର୍ବ ପାଳନର ପ୍ରକୃତ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପୂରଣ ହେଉନାହିଁ ।

ଟୁସୁ ପର୍ବକୁ ଏହାର ଉଦାହରଣ ଭାବରେ ନିଆଯାଇପାରେ !

ଯେପରି କି, ଦିଲ୍ଲୀ ଦୁଷ୍କର୍ମ ଘଟଣାପରେ ନାରୀ ସୁରକ୍ଷା ନେଇ ଆଜି ଚାରିଆଡେ ଚର୍ଚ୍ଚା ଓ ସଚେତନତାର ପ୍ରଚାର ଚାଲିଛି । ଦୁଷ୍କର୍ମର ପ୍ରତିରୋଧ ପାଇଁ ନୂଆ ନିୟମକାନୁନ ମଧ୍ୟ ତିଆରି ହେଲା, ଏବେ ଚେନ୍ନାଇ ଏସଆରଏମ ୟୁନିଭରସିଟିର ତିନିଜଣ ଇଞ୍ଜିନିୟରଂ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଛନ୍ତି ଦୁଷ୍କର୍ମ ପ୍ରତିରୋଧକ ଅନ୍ତର୍ବସ୍ତ୍ର । କିନ୍ତୁ କେଉଁ କାଳରୁ ମୟୂରଭଞ୍ଜ, କେଉଁଝର ଏବଂ ପଡୋଶୀ ରାଜ୍ୟ ଝାରଖଣ୍ଡ, ଛତିଶଗଡ ଓ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗରେ ଧୁମଧାମରେ ପାଳନ ହେଉଥିବା ଟୁସୁପର୍ବ ଯେ ନାରୀ ଅସୁରକ୍ଷାର ପ୍ରତିବାଦ ଓ ଆତ୍ମ ସଚେତନତାର ବାର୍ତ୍ତା ଦେଇଆସୁଛି, ଆମେ ତାକୁ ବୁଝି ପାରୁନା ।

ଆଗରୁ ଦେଶୀୟ ବା ଆଞ୍ଚଳିକ ପର୍ବ ପାଳନ ଅବସରରେ ଦୂର ଦୂରାନ୍ତରେ ଥିବା ପରିବାରର ସଦସ୍ୟମାନେ ଘରକୁ ଆସୁଥିଲେ, ବନ୍ଧୁବାନ୍ଧବ ଏକଜୁଟ ହେଉଥିଲେ, ସାହିପଡିଶା ମଧ୍ୟରେ ଭାବ ଆଦାନ ପ୍ରଦାନ ହେଉଥିଲା; ଫଳରେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ସାମାଜିକ ବନ୍ଧନ ଓ ଏକତା ଦୃଢ ହେଉଥିଲା । ଏହା ସହିତ କର୍ମମୟ ଜୀବନରୁ କିଛି ସମୟ ବିରତି ମିଳିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ମନୋରଞ୍ଜନ ମଧ୍ୟ ହେଉଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଆଜିକାଲି ଆମେ ଆଗକୁ ବଢିବା ନିଶାରେ ଏତେ କାର୍ଯବ୍ୟସ୍ତ ହେଇଯାଉଛୁ ଯେ, ନିଜ ଗାଆଁରେ ପାଳିତ ହେଉଥିବା କୌଣସି ସାମାଜିକ ଉତ୍ସବରେ ଯୋଗ ଦେବାକୁ ଆମକୁ ଆଉ ସମୟ ମିଳୁନାହିଁ । ଦିନ ଥିଲା, ମକରର ଦୁଇମାସ ପୂର୍ବରୁ ଆମେ ଦିନ ଗଣୁଥିଲୁ, ମକରକୁ ଆଉ କେତେ ଦିନ ରହିଲା ! କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ, କେବେ କେବେ ମକର ପର୍ବ, ରଜ ଉତ୍ସବ, ପଣା ସଂକ୍ରାନ୍ତି, ଚୈତ୍ର ପର୍ବ ଆସି ଚାଲିଯାଉଛି ଜଣା ପଡୁନାହିଁ ।

ଟୁସୁ ପରବ

ମୟୂରଭଞ୍ଜ, କେଉଁଝର ଏବଂ ପଡୋଶୀ ରାଜ୍ୟ ଝାରଖଣ୍ଡ, ଛତିଶଗଡ ଓ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗରେ ମକର ପର୍ବ ସହିତ ଟୁସୁ ପର୍ବ ବହୁତ ଜାକଜମକରେ ପାଳିତ ହୁଏ l ଏହା ଝିଅମାନଙ୍କର ପର୍ବ । ଟୁସୁ ପୂଜା ପୌଷମାସରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ମକର ସଂକ୍ରନ୍ତି ଦିନ ଶେଷହୁଏ l

କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁସାରେ, ଏକଦା ‘ଟୁସୁ’ ନାମରେ ଗୋଟିଏ ଆଦିବାସୀ ଝିଅ ଜଣେ ଲମ୍ପଟ କବଳରୁ ନିଜର ସତୀତ୍ୱ ରକ୍ଷାକରିବା ପାଇଁ ନଈକୁ ଡେଇଁ ପ୍ରାଣ ବିସର୍ଜନ କରିଥିଲା; ସେଦିନ ଥିଲା ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତି l ସେହି ଦୁଃଖଦ କାହାଣୀର ସ୍ମୃତିରେ, ତା’ର ଆତ୍ମସମ୍ମାନର ମର୍ଯ୍ୟାଦାରେ, ଝିଅମାନେ ‘ଟୁସୁ’କୁ ଦେବୀ ରୂପରେ ପୂଜା କରନ୍ତି, ଏବଂ ନିଜର ସମ୍ମାନ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବୋଲି ପ୍ରତିପାଦିତ କରନ୍ତି l ଏହି ସମୟରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଟୁସୁ ପ୍ରତିମାମାନ ହାଟବଜାରରେ ଉପଲବ୍ଧ ହୁଏ l ଝିଅମାନେ ଟୁସୁଦେବୀକୁ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ସଜାଇ ଗୀତ (ଟୁସୁ-କାହାଣୀ) ଗାଇ ଗାଇ ଘର ଘର ବୁଲାନ୍ତି  ଏବଂ ମକର ସଂକ୍ରନ୍ତି ଦିନ ବହୁତ ଜାକଜମକରେ ନଦୀ ବା ପୋଖରିରେ ବିସର୍ଜନ କରନ୍ତି l

ବର୍ତ୍ତମାନ ନାରୀ ମାନଙ୍କର ସୁରକ୍ଷା ନେଇ ଚାରିଆଡେ ଚର୍ଚ୍ଚା ଓ ସଚେତନତାର ପ୍ରଚାର ଚାଲିଛି । ଗୋଟିଏ ଅଘଟଣ ଘଟିଲେ ପ୍ରତିବାଦ ଜଣାଇବା ପାଇଁ ଓ ଦୋଷୀକୁ ଦଣ୍ଡଦେବା ପାଇଁ କିଛିଦିନ ହାହୋଲ୍ଲା ଦଙ୍ଗାହଙ୍ଗାମା ପରେ ସବୁ ଗତାନୁଗତିକ ରୀତିରେ ଚାଲୁଛି । ଏପରି ଅପରାଧ ପାଇଁ କଡ଼ା ନିୟମକାନୁନ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଛି । ତଥାପି ନାରୀମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଦୁର୍ବ୍ୟବହାର, ଦୁଷ୍କର୍ମର ଘଟଣା ବଢି ଚାଲିଛି  । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ବିଚାରକଲେ ଟୁସୁପର୍ବ ପାଳନ ବହୁତ ଗୁରୁତ୍ୱ ବହନ କରେ । ବାସ୍ତବରେ, କାହିଁ କେଉଁ ଦିନରୁ ପାଳିତ ହୋଇ ଆସୁଥିବା ଟୁସୁ ଉତ୍ସବର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟକୁ ଅନୁଶୀଳନ କଲେ ଏହି ପର୍ବ ମାଧ୍ୟମରେ ଯୁବତୀମାନଙ୍କର ଅସାମାଜିକଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଏକ ସ୍ପଷ୍ଟ ପ୍ରତିବାଦ ପରି ମନେହୁଏ l